Artykuł
Przesłanie na tegoroczny Międzynarodowy Dzień Książki dla Dzieci napisane przez Richarda Van Campa, kanadyjskiego pisarza, przypomina jak wiele dają dzieciom zasłyszane z książek historie i opowieści. Pomagają chociażby, szczególnie w sytuacjach trudnych, złapać oddech, poczuć empatię, pocieszyć, rozbawić, a nawet wyleczyć.
Historie to skrzydła, które pomagają wznosić się każdego dnia.
Czytanie to wolność. Czytanie to oddech.
Czytanie pozwala zobaczyć świat w nowy sposób i zaprasza do światów, których nigdy nie chcesz opuścić.
Czytanie pozwala twojej duszy śnić.
Mówią, że książki są przyjaciółmi na całe życie i zgadzam się z tym.
Twój idealny wszechświat rośnie tylko wtedy, gdy czytasz.
Historie to skrzydła, które pomagają wznosić się każdego dnia, więc znajdź książki, które przemawiają do twego ducha, do twego serca, do twego umysłu.
Historie to lekarstwa. Leczą. Pocieszają. Inspirują. Uczą.
Błogosław gawędziarzy, czytelników i słuchaczy.
Błogosław książki. Są lekarstwem na lepszy, jaśniejszy świat.
Mahsi cho. Dziękuję bardzo.
Czytanie w szkole – w klasie, w bibliotece – może mieć wymiar spontaniczny. Może stanowić swego rodzaju rytuał, np. czytania na długiej przerwie, spotkań dyskusyjnych klubów czytelniczych czy aktywności w oparciu o treści lektur, takie jak gry albo escape roomy literackie. Może także przybrać formy zorganizowane, stanowić metodę wspierającą lub służyć pomocą w rozwiązywaniu problemów uczniów i uczennic.
To, o czym tu mowa, to biblioterapia, czyli użycie wyselekcjonowanych materiałów czytelniczych jako pomocy terapeutycznej oraz pomocy w rozwiązywaniu problemów przez ukierunkowane czytanie.
Dlaczego warto wykorzystywać biblioterapię w pracy z dziećmi?
W biblioterapii książka jako narzędzie pokazuje między innymi, że czytelnik nie jest pierwszym ani jedynym człowiekiem, który ma problem. Pokazuje też, że jest wiele rozwiązań jego problemu. Zachęca do spojrzenia na swoją sytuację z lotu ptaka i z różnych perspektyw. Pomaga w zrozumieniu intencji postępowania ludzi. Identyfikując się z bohaterem, odbiorca może mówić o swoich uczuciach pod pozorem mówienia o postaci i w ten sposób doskonalić proces terapeutyczny.
Jakie zadania realizuje biblioterapia?
- pomaga nazywać uczucia,
- pokazuje przez książkę, że inni mają podobne problemy,
- pobudza do dyskusji,
- rozwija myślenie i samoświadomość,
- zachęca do działania.
Czemu służy?
- zrozumieniu siebie,
- emocjonalnemu oczyszczeniu,
- niesie pomoc w rozwiązywaniu problemów,
- towarzyszy zmianie w relacjach z innymi,
- dostarcza nowych informacji.
Metody pracy:
- Biblioterapia – systematyczne prowadzenie zajęć z książką, których celem jest dążenie do zmiany zachowania odbiorcy poprzez kontakt ze słowem pisanym i czytanym.
- Baśnioterapia – zajęcia oparte na klasycznych baśniach; pomagają budować system wartości dziecka.
- Bajkoterapia – praca z różnymi typami bajek terapeutycznych, dotyczących określonych, emocjonalnie trudnych sytuacji. Jest to metoda adresowana do dzieci młodszych w wieku od 4 do 9 lat.
Biblioterapia a bajkoterapia
Bajki, baśnie i wiersze rozwijają wyobraźnię i uruchamiają różne poziomy rozumienia.
Cele i korzyści pracy z bajkami terapeutycznymi:
- Niesienie pomocy dziecku, które doświadczyło lub doświadcza sytuacji trudnych emocjonalnie.
- Stymulowanie dziecka do zapoznania się z racjonalną interpretacją trudnych sytuacji.
- Nazywanie emocji, poznawanie nowych strategii działania, regenerację zasobów osobistych, odkrycie siebie, uświadomienie sobie własnych emocji i naukę radzenia sobie z nimi.
Bajka terapeutyczna dla najmłodszych dzieci posiada charakterystyczne elementy: jeden problem, główny bohater przeżywający ten problem, obecność dodatkowych postaci pomagających zrozumieć sytuację oraz ostatni element, czyli tło (najczęściej zorganizowane w świecie bajkowym lub przestrzeń rzeczywista znana dziecku). Rozwiązanie sytuacji może być magiczne lub racjonalne.
Sposoby wykorzystania biblioterapii w szkole
Biblioterapia jest formą komunikacji czytelniczej. Jej zadaniem jest na przykład odwrócenie uwagi od traumatycznych sytuacji, poprawa nastroju, obniżenie niepokoju czy napięcia emocjonalnego. Warto pracować z uczniami i uczennicami metodami biblioterapuetycznymi w klasie. Można, na wzór Dyskusyjnych Klubów Książki (DKK), tworzyć Dyskusyjne Kręgi Książki, gdzie w bezpiecznej atmosferze dzieci i młodzież będzie dzielić się swoimi emocjami po lekturze danej pozycji.
Warto sięgać do różnorakich form i metod pracy z tekstem: poznawczo – słownych, plastycznych, ruchowych, muzycznych, dramowych – biblioterapia może służyć na różnych przedmiotach lekcyjnych i na różnych poziomach edukacji.
Aktualne wydarzenia, bieżące problemy czy wyzwania rówieśnicze mogą stanowić punkt do takich zajęć podczas godzin wychowawczych czy zajęć świetlicowych.
Gdzie szukać wartościowych tekstów?
Nie trzeba wcale sięgać po typowe bajki terepautyczne, chociaż bywają one pomocne. Wydawnictwa dziecięce i młodzieżowe odkrywają przed nami całe serii związane z poruszaniem się w świecie emocji. Często są to pozycje czytane i lubiane przez uczniów. Może więc warto zapytać: Co ostatnio czytali? Co ich poruszyło?
Obchodzony 2 kwietnia, w dniu urodzin Hansa Christiana Andersena Międzynarodowy Dzień Książki dla Dzieci został ustanowiony przez IBBY, aby promować wartościową literaturę i grafikę dla młodych odbiorców. Gospodarzem tego święta w 2022 roku jest Kanadyjska Sekcja IBBY.
